SJAJNE VESTI O UPUTSTVU ZA PČELARE NA BUNJEVAČKOM IZ 18. VEKA

Josip Toldi, inspektor za pčelarstvo pri Bačkoj komorskoj adminsitraciji, čije se sedište od 1750. g. nalazilo u Somboru, objavio je kratak pčelarski priručnik ili uputstvo na osam strana. Napisan je pomalo arhaičnim latiničnim pismom u Zomboru, dana 12. svibnja 1789, na tzv. „ilirskom“, odnosno ikavskim bunjevačkim govorom.
Dve godine ranije, on je aktivno radio na suzbijanju pčelinje kuge. Tada je izradio predlog za unapređenje pčelarstva u vidu uputstva pčelarima. Mada je jezik uputstva narodni, očit je i uticaj administrativnog stila. U ovom pčelarskom priručniku, prvom na Slovenskom Jugu, on se svom rodu, kome je uputstvo bilo i namenjeno, već u naslovu obraća kao „najdražoj domovini“ („Pridraga domovina“) i navodi da je ona izdeljena na deset kotara (županija).

PČELARSTVO – VAŽNA PRIVREDNA DELATNOST

Pčelarstvo je, inače, predstavljalo važnu privrednu delatnost jer je med bio osnovni zaslađivač, a medeni vosak bio je neophodan u proizvodnji sveća. U Somboru je 1749. g. popisano čak 2.870 košnica, a najveći broj imali su Nikola Parčetić (200), Mihailo Bokerović (120) i Đurađ Vranješ Bošnjak (93). Podatak iz 1758. g. navodi da je godišnji prihod od pčelarstva donosio somborskim pčelarima 1.098 forinti.

IZUZETAN ZNAČAJ TOLDIJEVOG PRIRUČNIKA

Krajem osamdesetih godina 18. stoleća došlo je, usled smanjenja površine pašnjaka, klimatskih promena i bolesti pčela, do opadanja pčelarstva. Toldijev priručnik je tada imao edukativnu namenu kako bi podučio pčelare o potrebi promene načina uzgoja pčela. Svega nekoliko nedelja po završetku rukopisa, Mađarsko namesničko veće je u junu 1789. g. procenilo da je Toldijev priručnik izuzetno značajan za sistemski i racionalni napredak ove privredne grane. Stoga je naložilo da bude štampan i široko deljen među narodom. Kao i da bude preveden na nemački i mađarski jezik.

Dve decenije kasnije, u Somboru je napisan i prvi pčelarski priručnik na srpskom jeziku („Novi pčelar“). Delo je ovdašnjeg sveštenika Avrama Maksimovića.

Veliki pozdrav iz Sombora

SJAJNO!

  bunjevci, josip toldi, med, medni vosak, pcelari, pcelarski prirucnik, pcele, sjajne vesti, sombor, toldijev prirucnik, top vesti, uputstvo