SJAJNE VESTI O BUNJEVCIMA U NOVEMBARSKIM DOGAĐAJIMA 1918.

Devedeset i osam leta proteklo je od znamenite Velike narodne skupštine Srba, Bunjevaca i drugih Slovena. Ona je održana 25. novembra 1918. godine u Novom Sadu. Tada su Banat, Bačka i Baranja, jednoglasnom odlukom svojih poslanika, prisajedinjeni Kraljevini Srbiji.

Ovaj datum predstavlja jedan od ključnih u dugoj i burnoj nacionalnoj istoriji ovdašnjih Bunjevaca, koji su na prostore Bačke počeli najranije da se naseljavaju pre skoro četiri veka. Taj proces je okončan u jesen 1687. godine, kada se poslednja doselila i najveća skupina Bunjevaca. Brojala je preko 5.000 duša, od kojih je 1.500 bilo pod oružjem. Organizovano su se doselili iz Like, Dalmacije i jugozapadne Bosne na prostor između Subotice, Segedina, Baje i Sombora.

Istorija bačkih Bunjevaca je duga istorija ratova, buna, borbi za privilegije, za zemlju, salaše, sela i gradove u kojima su živeli. Pre svega to je istorija borbe za očuvanje svog narodnog identiteta, vere, jezika, kulture i tradicije. Bunjevci su, možda više nego i jedan narod u Bačkoj, tokom prethodnih decenija i vekova bili izloženi rafiniranom odnarođivanju, kulturnom izgladnjavanju i materijalnoj eksploataciji od silnih i silovitih tuđinaca, nekada nacionalno nesrodnih, a kasnije i od onih nacionalno srodnih i jezički bliskih naroda.

Uloga, hrabrost i požrtvovanost bačkih Bunjevaca

Lagano već tone u istorijski zaborav vojna uloga, hrabrost i požrtvovanost bačkih Bunjevaca u čuvenim bitkama kod Slankamena i Sente. To se desilo krajem XVII stoleća, i u njima je hrišćanska Habsburška monarhija potisnula islamsku Tursku imperiju preko Tise i Dunava. Veo zaborava pada i na ulogu Bunjevaca u borbama protiv Rakocijevih ustanika početkom XVIII veka. Tada su ovdašnji Bunjevci i Srbi predstavljali najjači bedem očuvanju Habsburške monarhije.

Istorijska skrama prekriva i junačke podvige bačkih Bunjevaca i Srba u austrijsko-turskim ratovima od 1716. do 1718. i od 1737. do 1739. godine, kao i njihovo učešće u Ratu za austrijsko nasleđe od 1741. do 1745. godine, kada su krv prolivali po Bavarskoj, Češkoj i Šleziji. Malo ko se još seća presudnog uticaja somborskih i subotičkih Bunjevaca u naporima stanovnika ovih gradova da za svoja mesta zadobiju status slobodnog i kraljevskog grada i tako stanu na prag građanskog društva.

Borbe za nacionalno prosvećivanje i nacionalnu identifikaciju bačkih Bunjevaca

Zaboravljaju se i decenije mučne borbe za nacionalno prosvećivanje i nacionalnu identifikaciju, a protiv uporne i sistematske mađarizacije Bunjevaca. Decenije u kojima bunjevačka narodnosna svest počinje da se uzdiže kroz narodni pokret predvođen Ivanom Antunovićem, Pajom Kujundžićem, Mijom Mandićem i Lazom Mamuzićem, kroz rad subotičke Pučke kasine, kroz mesečnik „Neven“, „Subotičke novine“, subotičke i somborske bunjevačke kalendare, ali i kroz politički rad Bunjevačke stranke, osnovane 1906. godine. Stoga je istinski važno pamtiti i obeležavati barem ove poslednje velike dane bunjevačke povesnice, iz novembra 1918. godine. To su krunski datum i događaj 25. novembar i Velika narodna skupština Srba i Bunjevaca Novom Sadu.

Izbijanjem Prvog svetskog rata mađarske državne vlasti iskoristile su priliku da uvedu represivne mere. Kako prema vojvođanskim Srbima, tako i prema ovdašnjim Bunjevcima. Ugašen je mesečnik „Neven“, održani su veleizdajnički procesi i zatvoreni su neki od bunjevačkih kulturnih i političkih predvodnika. Drugima su premetane kuće i bili su izloženi čestom maltretiranju. Još snažnije sistematsko odnarođivanje Bunjevaca svakodnevno se sprovodilo kroz obrazovni sistem i crkveni život za sve vreme trajanja rata.

Bački Bunjevci počeli politička povezivanja sa Srbima

Kada je s jeseni 1918. godine, pred napadima saveznika počela da se raspada vojna snaga centralnih sila, i kada je, posle proboja Solunskog fronta, pred silovitim naletima Srpske vojske oslobađana porobljena Srbija, a zatim i sve južnoslovenske zemlje dotadašnje Austro-ugarske carevine, bački Bunjevci su počeli da se politički povezuju sa ovdašnjim Srbima. Počeli su i da zajednički rade na osamostaljenju i oslobođenju od nacionalne potlačenosti kojoj su oba naroda, a posebno malobrojniji Bunjevci, bili decenijama i vekovima izloženi.

U Subotici su, već tokom oktobra 1918. godine, održavani zajednički sastanci Bunjevaca i Srba. Njih je inicirao Tihomir Ostojić, inače sekretar Matice srpske. Na jednom od tih sastanaka odlučeno je da ugledni sveštenik i bunjevački javni radnik Blaško Rajić otputuje u Zagreb. Na taj način, kod Narodnog vijeća, zastupao bi interese subotičkih Bunjevaca i Srba.

(nastaviće se …)

Veliki pozdrav iz Sombora

SJAJNO!

  bunjevci, novembarski dogadjaji, sjajne vesti, sloveni, sombor, srbi, top vesti, velika narodna skupstina srba bunjevaca i drugih slovena