SJAJNE VESTI O DRGOCENOJ NEPUBLIKOVANOJ URBANISTIČKOJ MAPI IZ 1774. GODINE

U Mađarskom državnom arhivu u Budimpešti nalazi se ranije nepublikovana urbanistička mapa (skica ili plan) jedne somborske četvrti iz 1774. godine. Mapa obuhvata prostor oko crkve Sv. Trojstva i tadašnjeg Franjevačkog samostana, odnosno ulicu Sv. Ivana (sada Trg Cara Lazara), čija urbana regulacija nije bila završena.

Veličine je 54 x 36 cm, rađena je u boji, sa objašnjenjima na latinskom i sa označenim stranama sveta. Prema našem saznanju, reč je o najranije stručno načinjenoj urbanističkoj mapi nekog područja Sombora. U gradskom arhivu postoji sačuvan akvarel Svetođurđevske crkve, sa okolinom, iz 1763. godine, ali on predstavlja samo laički zapis postojećeg stanja.

MAPA OD ZNAČAJA

Mapa iz 1774. g. pruža nam dragocene podatke o prošlosti ovog dela središta grada. Crkva Sv. Trojstva bila je završena, a Franjevački samostan kraj nje imao je današnji oblik (nešto ranije bilo je dograđeno krilo prema ulici). S južne strane samostana, na mestu današnje pijace „U lanicma“, još se nalazila ledina.

U blizini crkve, ali ne i u liniji s njom, već znatno izbačena (na mestu dela današnjeg kolovoza), nalazila se tadašnja rimokatolička osnovna škola. Najvažniji detalj mape otkriva nam gde se nalazio deo nasipa nekadašnje somborske tvrđave, koji je (zapisan kao Fossatum vacant) ucrtan severno od crkve Sv. Trojstva, a protezao se na mestu današnje pijace i zdanja Tehničke škole, u pravcu prema Pašinoj kuli.

Ispred nasipa, prema današnjem Vencu R. Putnika, nalazile su se kuće gradskog beležnika Stefana Čoke i Mihaila Trebičera. Ulica se prekidala nizom kuća podignutim u pravcu istok-zapad, na mestu sadašnje Živinske pijace. S druge strane ulice nalazio se velik plac Komorske administracije (oivičen današnjim Trgom cara Lazara, ul. J. J. Zmaja, Trgom Pece Petrovića i delom Njegoševe ulice), sa tek izgrađenom Grašalkovićevom palatom, kapelicom Sv. Ivana Nepomuka i starom Pašinom kulom, ali još uvek bez barokne jednospratnice Paula Krušpera (zgrade Istorijskog arhiva).

  istorijski arhiv sombora, mapa, pasina kula, plan, sjajne vesti, skica, sombor, somborska cetvrt, somborska tvrdjava, top vesti, zivinska pijaca