SEĆANJE NA VUKA STEFANOVIĆA KARADŽIĆA

Vuk Stefanović Karadžić rođen je 6. novembra 1787. godine (neki istoričari tvrde da je rođen 7. novembra) u mestu Tršiću, blizu Loznice. Smatra se tvorcem azbuke, sakupljačem narodnih umotvorina i piscem prvog rečnika srpskog jezika. Njegov rođak Jevto Čotrić naučio ga je da čita i piše, a polazi u školu u Loznici. Prekinuo je školovanje zbog bolesti, da bi kasnije pošao u manastir Tronoša da se doškoluje. Bio je učesnik Prvog srpskog ustanka kao pisar, a 1913. godine odlazi u Beč, gde je upoznao i oženio Anu Mariju Kraus.

U Beču je upoznao i cenzora slovenskih knjiga, Jerneja Kopitara, uz čiju pomoć i savete Vuk počinje sa sakupljanjem narodnih pesama i sa radom na gramatici narodnog govora. Već sledeće 1814. godine u Beču objavljuje zbirku narodnih pesama koju „Mala prostonarodna slaveno-serbska pjesnarica“. Iste godine objavljuje prvu gramatiku srpskog jezika na narodnom govoru „Pismenicu serbskoga jezika po govoru prostoga naroda napisanu“.
Bio je svestan nesavršenosti svoje Pismenice, pa Vuk prihvata primedbe Kopitara i drugih naučnih radnika, te uz prvo izdanje „Srpskog rečnika“ iz 1818.godine, objavljuje i drugo, prošireno izdanje svoje gramatike. U rečniku je bilo 26.270 reči koje su se koristile u govoru naroda u Srbiji, Sremu i Vojvodini. Ovo drugo izdanje gramatike 1824. godine na nemački jezik prevodi Jakob Grim.

Vukovim reformama u srpski jezik je uveden fonetski pravopis, a srpski jezik je potisnuo slavenosrpski jezik koji je u to vreme bio jezik obrazovanih ljudi. Pišući azbuku Vuk je zadržao 24 slova iz staroslovenske azbuke i dodao je još 6 slova lj, nj, đ ,dž, ć i latinično slovo j.
Osnovna vrednost Pismenice je bilo njeno radikalno uprošćavanje azbuke i pravopisa. Vuk je u njoj primenio Adelungov princip: „piši kao što govoriš, a čitaj kao što je napisano“.

Knez Miloš Obrenović mu zabranjuje da štampa knjige u Srbiji, a jedno vreme i u austrijskoj državi. Svojim dugim i plodnim radom stiče brojne prijatelje, pa i pomoć u Rusiji, gde je dobio stalnu penziju od 1826. godine.
A, 1847. godine, objavljena su na Vukovom starom pravopisu i narodnom jeziku dela Đure Daničića „Rat za srpski jezik“, „Pesme“ Branka Radičevića, Njegošev „Gorski vijenac“ i Vukov prevod Novog zaveta.
Vukov jezik je priznat za zvanični književni jezik tek 1868. godine, četiri godine nakon njegove smrti.

Bio član Berlinske, Bečke, Petrogradske akademije nauka, primljen je za člana naučnih društava u Krakovu, Moskvi, Getingenu i Parizu. Dobio je odlikovanja od ruskog i habzburškog cara, od pruskog kralja i Ruske akademije nauka.
Dodeljena mu je titula počasnog građanina grada Zagreba, 1861. godine.
U Češkoj i Slovačkoj otkriveni su rukopisi i prepiske koji su pripadali tvorcu naše azbuke, a zbirka originalnih pisama Vuka Stefanovića Karadžića je nađena u slovačkom gradu Martinu.

U Vukovom Tršiću održava se tradicionalni Vukov sabor gde posetioci dolaze da pogledaju, crkvu brvnaru, muzej, vajat Vukove rodne kuće, korita Žeravije i okoline, i da uživajući u besedama, muzičkom i scenskom programu.

Ovom velikanu srpske kniževnosti, reformatoru srpskog jezika, sakupljaču narodnih umotvorina i „ocu azbuke“ divile su se mnoge istorijske ličnosti.

Umro je u Beču 7. februara 1864. godine. Njegovi posmrtni ostaci preneseni su u Beograd 12. oktobra 1897. godine i uz velike počasti sahranjeni su u porti Saborne crkve pored Dositeja Obradovića.

  azbuka, bec, loznica, narodne umotvorine, pismenica, pravopis, sjajne vesti, slavenosrpski jezik, srpski jezik, top vesti, trsic, vuk stefanovic karadzic, vukov sabor